Asperger Sendromu Nedir?
Sosyal etkileşimde zorluklarla giden ve tekrarlayıcı ilgi alanlarıyla seyreden, otistik spektrum bozukluğudur asperger sendromu. Diğer otistik bozukluklardan farkı, dil ve bilişsel gelişimde genel bir gecikmenin olmamasıdır, her ne kadar araştırmalar genetik kökenli olduğunu desteklese ve beyin görüntüleme işlemleri beynin özel bölgelerinde yapısal ve işlevsel farklılıklar tespit etmiş olsa da AS’nin kesin sebebi bilinmemektedir.
Asperger Sendromu Belirtileri
Hayat boyu devam eden etkileriyle asperger sendromu çocuk, genç ve yetişkinleri olumsuz etkilemektedir. Rutini seven, sosyal becerilerinde zayıf olan asperger sendromlu çocuklar; genellikle konuşma kazanımını, akranlarıyla paralel edinir ve bu özelliğiyle de otizmden ayrılır. Okul öncesi belirtileri ile yaşıtlarından ayrılan asperger sendromlu çocuklarda görülen belirgin özellikler şöyledir:
• Konuşabilmelerine rağmen sohbeti başlatma ve sürdürmede zorluk yaşarlar.
• Rutini sever, değişiklikten hoşlanmazlar.
• Aşırı derecede içine kapanıktırlar.
• Tekrarlayıcı davranışlar sergiler, tekdüze konuşurlar.
• Karşısındaki konuşurken değişen ses tonunu anlamaz, esprileri algılayamazlar.
• Konuşmalar resmi, göz kontağı zayıftır.
• Bir iki konuda aşırı ilgili olup detaycı olabilirler.
• Sevdiği konularda aşırı konuşur, tek taraflı sohbete dalarlar.
• Motor becerilerinde yaşıtlarına göre öğrenme daha geç gerçekleşir.
Bu tipik özelliklerden biri görülen çocuğun asperger sendromuna sahip olduğu anlamı çıkmamalıdır. Asperger sendromunun tam anlamı ile konulabilmesi için uzman doktorlarla ve uzman psikologlarla görüşülmelidir.
Asperger Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Asperger sendromunun tedavisi beceri kazandırmaya odaklı işlemler ve çevrenin kişinin ihtiyaçları doğrultusunda düzenlenmesini içerir. Beceri kazandırmaya odaklı yapılacaklar arasında sosyal beceriler, duygu düzenleme, dil ve iletişim, okuma yazma, uyum becerileri, motor ve planlama becerilerine yönelik müdahaleler sayılabilir. Çevre düzenlemelerinin temelinde ise çocuğun güçlü yanlarının ortaya çıkarılması ve zayıflıklarının olabildiğince azaltılması yatmaktadır. Örneğin sese karşı hassasiyeti olan bireyin çalışma ortamının ona göre düzenlenmesi veya kariyer planlamasında bireyin ilgilerinin göz önüne alınması gibi.
Asperger sendromunun çekirdek belirtilerine ilişkin kanıtlanmış bir ilaç tedavisi yoktur. Fakat ilaç tedavileri, eşlik eden zorlukları azaltmak için sıklıkla kullanılır. Dikkat problemleri, kaygılar, duygu durum bozuklukları, davranış problemleri ve uyku sorunlarını hedefleyen tedavi yöntemleri bulunmaktadır.
Asperger Sendromu Önlenebilir Mi?
Eldeki bilgiler, asperger sendromunun önlenebileceğini göstermemektedir. Önümüzdeki yıllarda araştırmaların neler getireceğini göreceğiz, fakat asperger sendromu ve otizm spektrum bozukluğu bulunan çocukların işlevselliğinin en yüksek seviyeye ulaşması için hepimize sorumluluk düşmektedir. Bu noktada öncelikle erken tanı ve iyi eğitim olanaklarının oluşturulması çok önemlidir. Sonrasında bu bireyleri okullarda ve toplumda kabullenmek ve onların yeteneklerine uygun mesleklerde çalışmasını sağlayarak farklılıklarından yararlanmayı öğrenmemiz gerekiyor. Farklı olanları dışlamak ve onlardan uzaklaşmak yerine, onları sevmeli ve sosyal yaşama katılmalarını sağlamalıyız.
UZM. DR. SERKAN SÜREN
Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı
