Tikler, istem dışı belirli kas gruplarında oluşan, tekrarlayıcı, ritmik olmayan hareketlerdir ve çocuğun tikleri, içsel çatışma ve gerilimden kurtulma çabası içinde olduğunu gösterir.
Tik bozukluğunun özelliği haftalar ve aylar içinde, hatta gün içinde çevre koşullarının değişimine bağlı şiddetin artıp azalabilmesidir; uykuda belirgin olarak azalan tikler; stres, heyecan, yorgunluk ve hastalık ile artar, bazı çocuklar tiklerini baskılayabilirler fakat bir süre sonra tiklerde artış gözlemlenir.
Tik Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
- Genetik ve sosyal faktörler
- Stres, kaygı
- Aşırı kontrolcü, baskıcı tutum
- İlgi ve sevgi yetersizliği
- Sürekli çocuğa karşı davranışsal eleştiri
- Çocuğun kendi bireysel performasının üzerinde bir şeyler beklenmesi
- Arkadaşları ve kardeşiyle kıyaslanması
- Aile içi sorunlar ve problemler
- Kaygı veren, güvensiz bir ortam
- Kardeş kıskançlığı
- Çocuğun ailesinin sürekli çocuğun tikleri üzerine dikkat çekmesi
Tik Bozukluklarında Aileler Nasıl Davranmalıdır?
Ailelerin tik bozukluğu bulunan çocukları sürekli uyarmasının tik bozukluğunu ortadan kaldırmadığını ve sorunu daha karmaşık bir hale getirdiği bir gerçektir, çocuklar tiklerini kısa süreli durdurabilir, baskılayabilir. Mesela bazen okulda hiç yapmayabilir veya ben istersem bunu yapmayabilirim diyebilir. Bu söylemler aileleri yanıltabilir, bu durum ailelerde ‘Çocuk isterse tikini yapmaz, kasten yapıyor’ gibi bir algıya yol açabilir.
Ancak tikler, kısa süreli bastırılabilir fakat uzun vadede bastırılamaz profesyonel destek alınması gerekir.
Çocuğun ayrıntılı değerlendirilmesi, tiklerin altında yatan sebeplerin araştırılması, tik bozukluğuna eşlik eden herhangi bir başka durumun olup olmadığının saptanması oldukça önemlidir.
Tedavi
Tik bozuklukları, çocuğun benlik saygısında düşmeye, aile ya da okul yaşamında bozulmaya, uyum sorunlarına neden olabilir, seyri genellikle iyi bir gidişat gösterir ve kronik bir hastalığın bulunması, yetersiz aile desteği gidişatı olumsuz etkileyebilmektedir.
Çocuk tiklerini belirli durumlarda, belirli ortamlarda gösteriyor ise bunun sebepleri değerlendirilmelidir. Anne babanın kaygısı yüzünden çocuğun davranışlarını kontrol etmeye çalışmasıyla açığa çıkan gerginlik, çocuğun tiklerinin artmasına yol açar. Aile ve çevre tarafından yapılan uyarılar, cezalandırmalar, çocuğu duygusal ve fiziksel yük altına sokmakta, tiklerin devam etmesine veya yeni tikler oluşmasına neden olabilmektedir.
Tikleri söndürmede aile, öğretmen ve tedavi ekibinin işbirliği önemlidir. Anne, baba, öğretmenin çocuğa destek olması, çocuğun tiklerinin istemli olmadığını kabullenmesi gerekir. Çocuğa sevildiği hissettirilerek, olumlu benlik algısı ve kendine güven duygusunun geliştirilmesi sağlanmalı, tedavide, çocuğun benlik saygısının artırılması, aile içi ilişkilerin iyileştirilmesi, stresinin azaltılması önem arz etmektedir. Tikler kronikleşmiş ise ilaç tedavisi de eklenmelidir.
UZM. DR. SERKAN SÜREN
Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı
